Các bài học trong Ngữ văn 7 được tổ chức theo các lồng ghép hệ thống chủ đề với hệ thống loại, hệ thống văn bản. Ở tập một, qua những văn bản truyện, thơ, tùy bút, tản văn trong các bài Bầu trời tuổi thơ, Khúc nhạc tâm hồn, Cội nguồn yêu thương, Giai điệu đất nước, Màu sắc trăm miền, các em được đọc những câu chuyện về cuộc sống xung quanh với nhiều nhân vật đa dạng, trong đó có những nhân vật ở độ tuổi các em, lắng nghe tiếng nói yêu thương nuôi dưỡng tâm hồn con người, cảm nhận những cung bậc khác nhau của tình cảm thiêng liêng đối với Tổ quốc, trải nghiệm cuộc sống muôn màu ở những vùng miền khác nhau.
Ở tập hai, qua những truyện ngụ ngôn, tục ngữ, truyện khoa học viễn tưởng, văn bản nghị luận, văn bản thông tin trong các bài Bài học cuộc sống, Thế giới viễn tưởng, Trải nghiệm để trưởng thành, Hòa điệu với tự nhiên, các em sẽ có dịp suy ngẫm về những bài học từ kinh nghiệm và trí tuệ dân gian; đến với những câu chuyện kì thú của thế giới viễn tưởng được xây dựng qua xây dựng bằng trí tưởng tượng kết hợp với tư duy khoa học, nuôi dưỡng ở các em khát vọng biến ước mơ thành hiện thực; tiếp nhận, đánh giá những ý tưởng, thông tin về các vấn đề của con người và thế giới tự nhiên để không ngừng trưởng thành, chọn con đường tương lai cho bản thân, góp phần vào sự phát triển của xã hội. Ở cuối sách có bài Trang sách và cuộc sống được thiết kế dưới dạng "dự án đọc sách", gợi ý cho các em những các chinh phục thế giới sách đầy sáng tạo như đọc cùng nhà phê bình, trải nghiệm cùng nhân vật, chuyện trò cùng tác giả và tạo ra những sản phẩm mang đậm cá tính người học.