Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 17/CT-TTg về việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày vào ngày 06 tháng 6 năm 2025. Tiếp nối đó, ngày 5 tháng 8 năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn 4567/BGDĐT-GDPT hướng dẫn cụ thể tổ chức dạy học 2 buổi/ngày cho giáo dục phổ thông từ năm học 2025- 2026. 

Dạy học 2 buổi/ngày & nhu cầu đổi mới giáo dục

Theo hướng dẫn này Buổi 2 dành cho các hoạt động củng cố, bổ sung, phát triển kỹ năng, năng lực, hoạt động trải nghiệm, nghệ thuật, STEM/STEAM, giáo dục kỹ năng sống, ngoại ngữ, thể dục thể thao, hoạt động đọc – văn hóa học đường,… Tuy nhiên, để buổi 2 thực sự hiệu quả, các trường rất cần có tài liệu dạy học bổ trợ, phù hợp với tinh thần tích hợp, không đơn thuần là “môn phụ” mà là trải nghiệm mở rộng gắn liền với các lĩnh vực STEAM.

Chính trong bối cảnh đó, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã cho ra mắt hai bộ sách mới: Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM, nhằm hỗ trợ các cơ sở giáo dục tổ chức hoạt động buổi 2 theo hướng sáng tạo, liên môn và có chiều sâu.

Tầm nhìn & ý tưởng của các bộ sách STEAM

Xu hướng STEAM trong giáo dục

STEAMviết tắt của Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics là mô hình giáo dục tích hợp, đặt nghệ thuật (Arts) ngang hàng với các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học). Mục tiêu của STEAM giúp học sinh phát triển không chỉ năng lực khoa học – kỹ thuật mà cả năng lực thẩm mĩ, sáng tạo, tư duy thiết kế và khả năng liên kết giữa các lĩnh vực. Việc đưa nghệ thuật vào hệ thống STEAM giúp học sinh không chỉ “hiểu khoa học, công nghệ, toán” mà còn hiểu “làm nghệ thuật”, từ đó phát triển kỹ năng thẩm mĩ, cảm xúc, khả năng biểu diễn, thiết kế và đổi mới.

Mục đích biên soạn bộ sách Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM

Hỗ trợ tổ chức dạy học buổi 2: Cung cấp chương trình, hoạt động, hướng dẫn bài học để giáo viên có thể triển khai bài dạy ở buổi 2 một cách linh hoạt, không phải “sáng tạo từ con số 0”.
Tích hợp liên môn trong nghệ thuật: Không chỉ dạy âm nhạc hay mĩ thuật thuần túy, mà trong từng chủ đề, học sinh được kết nối với các kiến thức khoa học, công nghệ, toán học như thiết kế âm thanh, thiết kế hình ảnh kỹ thuật số, ứng dụng công nghệ trong âm nhạc, sử dụng công cụ kỹ thuật để sáng tác nghệ thuật…
Khơi gợi năng lực cá nhân: Hỗ trợ học sinh phát triển năng khiếu, cảm thụ nghệ thuật, khả năng sáng tạo cá nhân kết hợp logic, kỹ thuật và thẩm mĩ.
Cấu trúc mở & linh hoạt: Cho phép các trường, các giáo viên điều chỉnh hoặc lựa chọn các chủ đề, hoạt động cho phù hợp với điều kiện cơ sở, thời gian, nhân lực.

Cấu trúc, nội dung & ưu điểm nổi bật

Nếu STEM giúp học sinh hiểu khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, thì việc đưa nghệ thuật (Arts) vào hệ thống tạo nên STEAM mô hình giáo dục tích hợp toàn diện hơn. Trong đó, yếu tố nghệ thuật giữ vai trò trung tâm, giúp học sinh không chỉ “hiểu” mà còn “làm nghệ thuật”: cảm thụ, thể hiện, biểu diễn và sáng tạo.

Bộ sách Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM được xây dựng với triết lý đó: mỗi bài học là một trải nghiệm khám phá, sáng tạo và biểu đạt cảm xúc, nơi học sinh vừa tiếp cận kiến thức nghệ thuật, vừa ứng dụng khoa học – công nghệ – kỹ thuật – toán vào thực hành.

Thể hiện rõ sự tích hợp giữa hai thành tố trong STEAM

Ở mỗi bài học, sự kết hợp giữa nghệ thuật và khoa học, công nghệ được thể hiện một cách tự nhiên và sinh động:

• + Học sinh âm nhạc có thể tìm hiểu cấu trúc sóng âm, nguyên lý cộng hưởng, hoặc thiết kế nhạc cụ bằng vật liệu tái chế.
  
  
• + Học sinh mĩ thuật có thể khám phá hình học trong tạo hình, ánh sáng trong hội họa, kỹ thuật phối màu và số hóa hình ảnh qua phần mềm thiết kế.

Qua đó, các em nhận ra nghệ thuật không tách rời khoa học, cảm xúc sáng tạo có thể song hành cùng tư duy logic. Chính sự kết hợp ấy giúp học sinh hình thành năng lực tư duy đa chiều, nền tảng của đổi mới và sáng tạo trong thế kỷ 21.

Trao quyền cho người học: Giải quyết vấn đề thực tiễn

Một điểm nổi bật khác của bộ sách là trao quyền chủ động cho học sinh. Thay vì học theo hướng “thầy giảng – trò nghe”, các em được tham gia quá trình kiến tạo tri thức thông qua chuỗi hoạt động dự án nhỏ: từ quan sát, đặt câu hỏi, thử nghiệm, thiết kế sản phẩm đến thuyết trình kết quả.

Thông qua đó, học sinh học cách giải quyết các vấn đề của cuộc sống thực tiễn như tạo ra nhạc cụ từ vật liệu gần gũi, thiết kế poster truyền thông bảo vệ môi trường, hay sáng tạo biểu diễn âm nhạc gắn với chủ đề cộng đồng.
Quá trình ấy giúp các em không chỉ rèn kỹ năng học tập mà còn phát triển năng lực tự học, tư duy phản biện và hợp tác nhóm.

Kết hợp phát triển năng lực học tập và năng lực cảm xúc – xã hội (SEL)

Trong môi trường học tập STEAM, năng lực cảm xúc – xã hội (SEL) được xem là yếu tố không thể thiếu. Bộ sách Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM hướng học sinh tới việc biết lắng nghe bản thân, biết đồng cảm, biết thể hiện cảm xúc thông qua nghệ thuật, từ đó xây dựng tinh thần hợp tác, tôn trọng và sẻ chia.

Mỗi hoạt động nghệ thuật, mỗi dự án nhỏ không chỉ giúp học sinh học cách sáng tạo mà còn học cách làm người, biết yêu thương, biết biểu đạt và biết lan tỏa cảm xúc tích cực đến xung quanh.

Mở rộng tương lai: Làm quen và tương tác cùng trí tuệ nhân tạo

Một điểm đặc biệt trong phần mở rộng của bộ sách là các hoạt động giúp học sinh làm quen với AI (trí tuệ nhân tạo), một lĩnh vực đang ảnh hưởng sâu rộng đến mọi ngành nghề. Thông qua các gợi ý, dự án đơn giản như “vẽ cùng AI”, “tạo giai điệu bằng ứng dụng AI”, hay “thiết kế poster bằng công cụ thông minh”, học sinh được hướng dẫn cách sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ sáng tạo chứ không phải phụ thuộc vào nó.

Đây chính là bước chuẩn bị sớm để các em hình thành kỹ năng công dân toàn cầu, biết ứng dụng công nghệ mới, đồng thời giữ vững bản sắc và giá trị nghệ thuật của chính mình.

Kết nối tri thức – Nuôi dưỡng tương lai

Với cách tiếp cận vừa khoa học, vừa nhân văn, Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM không chỉ là hai bộ sách dạy học buổi 2, mà còn là hành trình nuôi dưỡng cảm xúc, khơi dậy sáng tạo và phát triển năng lực toàn diện cho học sinh.

Hai bộ sách là minh chứng cho nỗ lực của NXB Giáo dục Việt Nam trong việc đổi mới tài liệu dạy học, bắt nhịp với xu hướng giáo dục hiện đại trên thế giới, đồng thời gìn giữ tinh thần nghệ thuật và giá trị thẩm mĩ trong nhà trường Việt Nam.

Bộ sách Âm nhạc STEAM và Mĩ thuật STEAM của NXB Giáo dục Việt Nam ra đời đúng thời điểm khi ngành giáo dục đang bước vào giai đoạn triển khai dạy học 2 buổi/ngày toàn quốc (từ năm học 2025 – 2026) và khi tích hợp STEAM được xác định là một trong những nội dung ưu tiên trong buổi 2.

Nếu được triển khai khoa học và linh hoạt, hai bộ sách này không chỉ giúp học sinh yêu thích, hứng khởi với môn nghệ thuật mà còn phát triển khả năng sáng tạo liên ngành, tư duy thiết kế và kỹ năng công nghệ, những năng lực thiết yếu trong thế kỷ 21.

Tài nguyên bổ trợ cho bộ sách sẽ giúp cho việc giảng dạy và học tập trở nên thuận tiện hơn

Hi vọng bộ sách sẽ  "khơi nguồn sáng tạo nghệ thuật" và "dẫn lối tư duy khoa học" cho các em học sinh.